ملیحه نیکروش رستمی
یکی از مواهب و نعمت‌های بزرگ الهی، مسئله وحدت و همبستگی انسانی است که از مهم‌ترین مقاصد مهم شریعت‌های آسمانی و ره‌آوردها و فرامین عقلی بشر، محسوب می‌شود. این نعمت بزرگ عقلی و موهبت بزرگ شرعی، مقصد و مقصود تمام پیامبران الهی و رهبران دین آسمانی اسلام و مصلحان بزرگ بشر بوده است. پیامبر اکرم(ص) در مسیر تثبیت همبستگی و وحدت بین مسلمین بسیار تلاش کردند و بر آن تأکید فراوان داشتند. وحدت امت اسلامی، رعایت اصل اخوت دینی و احترام به سایر مذاهب و پیروانشان، در قرون طلایی و اولیه اسلام، بسیار برجسته و نمایان بوده است و به‌رغم تنش‌های سیاسی آن روزگار و کشمکش‌های کلامی و فقهی، اصول فوق همیشه سرلوحه فعالیت‌های علمی، فرهنگی و سیاسی اندیشمندان و روشنفکران بوده است. در ابتدای امر، بزرگان دین به چیزی جز «امت واحد» نمی‌اندیشیدند و تنوع و تعدد و بلکه اختلاف را چیزی جز اقتضای گسترش دین و ملزوم رحمت خداوند متعال نمی‌دانستند. اما از آنجا که آموزه اسلام مبنی بر وحدت مسلمانان، عزت اسلامی را در پی دارد، همواره دشمنان قسم‌خورده اسلام برای از بین بردن این وحدت و عزت اسلامی تلاش کرده و با انواع حیله‌ها، از آغاز نبوت تا امروز قصد داشتند با ایجاد تفرقه میان مسلمین از رشد قدرت اسلام جلوگیری کنند. یکی از روش‌های دشمنان جهت تفرقه و اختلاف میان مسلمانان، اختلاف انداختن میان پیروان مذاهب اسلامی است. اختلاف انداختن میان مذاهب اسلامی و پیروان آنها، از آن روزی که این مذاهب شکل گرفته‌اند، همواره در برنامه‌های اساسی دشمنان اسلام قرار داشته است. دشمنان اسلام همواره کوشیده‌اند تا با مبنا قرار دادن شعار «فرق تَسُد» (تفرقه بینداز و حکومت کن)، جماعت مسلمانان را پراکنده کنند و از ضعف حاصل از آن نهایت استفاده را ببرند و از منافع آن بهره‌برداری کنند. از سوی دیگر، از قدرت گرفتن ایشان جلوگیری کنند. متفکران جهان اسلام، ضرورت همبستگی میان مسلمانان را احساس کردند و ندای اتحاد در برابر استعمارگران و پیکره پاره‌پاره جهان اسلام سردادند. در روزگاری که عزت، شوکت و اقتدار مسلمانان نابود شده بود و ثروت و امکانات و منابع مسلمانان به تاراج می‌رفت، بسیج و وحدت همه نیروهای مسلمان یک عمل ضروری محسوب می‌شد. یکی از تأثیرگذارترین رهبران وحدت‌طلب و پیشوایان اصلاح‌گرای معاصر، امام خمینی(ره) است. او نیز همچون سید جمال‌الدین اسدآبادی، بنیانگذار حرکت اصلاحی و وحدت‌طلبی، از برجسته‌ترین منادیان همبستگی و انسجام اسلامی به شمار می‌رود. در نگاه امام خمینی(ره) تعالیم اسلامی بر محوریت امت اسلامی و برادری و برابری اسلامی استوار است. وی تعدد و اختلاف و دشمنی را در جامعه اسلامی از دسیسه‌های استعمار و قدرت‌های جهان‌خوار می‌داند. امام خمینی(ره) سخت معتقد به وحدت مسلمانان- با قطع نظر از گرایش‌های مذهبی آنان- در مقابل استعمارگران و دشمنان اسلام بود و وحدت اسلامی را رمز پیروزی و موفقیت مسلمانان می‌دانست. و هر حرکتی را که به تفرقه و تشتت صفوف مسلمانان و بهره‌برداری و استیلای استعمارگران می‌انجامید، محکوم می‌کرد و با صدور فتاوای تقریب‌گرایانه و پیام‌های پیاپی راه‌های عملی وحدت شیعه و سنی را بیان می‌نمود. انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره)، اندیشه تقریب بین مذاهب اسلامی و وحدت سیاسی جوامع را زنده کرد و آن را عاملی مؤثر در برابر تهدیدات دشمنان جهان اسلام دانست. حضرت امام(ره)، حتی برنامه این انقلاب را وحدت بین مسلمانان جهان مطرح کردند:…
