بعد از پیروزی انقلاب اسلامی و زوال نظام پادشاهی، در هر کجا این آگاهی مبهم پراکنده بود که نظام جدیدی در آستانه ساخته شدن است و به همان سان امیدهای جدیدی را نیز در زمینه دگرگونی و اصلاحات، تحول مفاهیم و مدل نظام سیاسی به بار آورده است. اما هنوز هم به درستی نمی توان گفت که این شالوده شکنی ها چه صورتی به خود خواهد گرفت. هدف انقلاب اسلامی تنها دگرگونی صورت قدیم حکومت نبود بلکه می خواست کل ساختار اجتماعی ایران پیش از انقلاب و همه قدرت های تثبیت شده، امتیازات به رسمیت شناخته شده، جریان ها، حکومت ها و اندیشه هایی را براندازد که حامی این ساختار هستند.
با این تفاصیل می توان گفت که ماهیت انقلاب اسلامی، از جهات معنویت، عقلانیت و عدالت با سایر دگرگونی های انقلابی جهان تفاوت دارد. در این مقاله نویسنده سعی دارد شاخصه های انقلاب اسلامی را از بعد معنویت، عقلانیت و عدالت مورد تبیین و بررسی قرار دهد تا اینگونه بخشی از وجوه تمایز انقلاب اسلامی با سایر انقلاب های جهان را روشن سازد.