سواز قاجاریه تا عصر انقلاب اسلامی
علی علوی سیستانی
غرب جدید در ایران معاصر در سه مرحله و هر بار با چهره متفاوت وارد شده است: نخستین چهره آن، چهره تبلیغی – مسیحی آن می باشد که قریب به سیصد سال ( از عصر صفویه تا ابتدای قاجار ) به شکل فعال و پس از آن به صورت نیمه فعال بوده است. دومین چهره آن، چهر سیاسی، نظامی و اقتصادی آن می‌باشد که از ابتدای قاجار تا آستانه مشروطه به شکل فعال بوده و پس از آن نیز به شکل نیمه فعال ادامه یافته است. سومین چهره آن چهره فکری – نرم افزاری غرب می باشد که از آستانه مشروطه تا انقلاب اسلامی به شکل فعال بوده است.
مواجهه مجتهدان شیعی با چهره فکری – نرم افزاری غرب در سه مرحله بوده است: در مرحله نخست (ازابتدای قاجار تا آستانه مشروطه )، غرب فکری صرفاً توصیف شده ( غرب شناسی توصیفی )؛در مرحله دوم (قبل و بعد از مشروطه ) غرب فکری به ارزیابی و چالش کشیده شده (غرب شناسی انتقادی) و در مرحله سوم (عصر انقلاب اسلامی ) دربرابر غرب فکری، طرحی اثباتی ارائه شده است (غرب شناسی اثباتی ). در مقاله پیش رو به مرحله نخست از مواجهه جریان دینی با غرب فکری با بررسی آرا عبداللطیف شوشتری، سلطان الواعظین، آقا احمد کرمانشاهی ، رستم الحکما و… پرداخته شده است.
