میثم عبداللهی
دکتر مصطفی رستمی
گیلان در تاریخ معاصر ایران، یکی از مهم‌ترین مناطق از حیث فعالیت‌های سیاسی و دینی بود و در دوران مشروطه، فعالیت‌های مردم گیلان به فتح تهران و اعاده مشروطیت منجر شد. از همان ابتدای مشروطه، مردم گیلان فعالیت‌های پررنگی داشتند که کمتر در منابع تاریخی به آنها توجه شده است. فعالیت مشروعه‌خواهانه مردم گیلان در همان آغاز مشروطه باعث گردید تا گیلان به یکی از ارکان جریان شریعت‌خواهی در کشور بدل شود و حاج ملا محمد خُمامی- مرجع دینی مردم گیلان- به عنوان یکی از سه رهبر جریان مشروعه‌خواهی ایران و از مؤسسین آن در تهران به شمار رود. اکثر علمای گیلان از جریان شریعت‌خواهی در مشروطه حمایت کردند. در این مقاله به بررسی نقش علمای گیلان در تأسیس جریان مشروعه‌خواهی از ماه صفر ۱۳۲۵ق تا ماه رجب همین سال و ذکر وقایع آن خواهیم پرداخت. فعالیت‌های مردم گیلان در قالب جریان شریعت‌خواهی تا شهادت آیت‌الله خمامی به دست جریان سکولار غرب‌پرست، در سال ۱۳۲۶ق ادامه دارد که پرداختن به آن در این مقاله میسر نیست.
آیت‌الله خمامی که قبل از شیخ فضل‌الله نوری توسط یکی از شبکه‌های تروریستی مشروطه‌خواهان به نام کمیته ستار به شهادت رسید را باید در ردیف اولین شهدای انتقاد از غرب و غرب‌پرستی و دفاع از استقلال و آزادی ایران به حساب آورد…
