فصلنامه پانزده خرداد
بحث ولایت و نسبت آن با حوزه حکومت اسلامی یک اصل اساسی در اسلام و مکتب اهل بیت است ولی به دلیل عروض عوارض در طول تاریخ اسلامی و حساسیت حکام مستبد جوامع اسلامی به این اصل حیات‌بخش و مترقی، به حاشیه رانده می‌شد و اگر هم مباحثی از این اصل اجتماعی و سیاسی تعیین‌کننده، مطرح می‌شد عموماً از یک سلسله مجادلات کلامی یا فقهی فراتر نمی‌رفت و هیچ‌گاه به این اصل، مجالی برای تصدی امور عرفیه عامه مسلمانان داده نشد.
اگر چه بحث ولایت مخصوصاً ولایت فقیه از دوره صفویه وارد حیطه مباحث اجتماعی گردید ولی تا پایان عصر قاجاری در بهترین حالت، موقعیتی مناسب‌تر از تصدی امور شرعیه عامه و در بعضی از زمان‌های اندک، فراتر از صدور جواز تصدی و تصرف در امور عرفیه عامه برای بعضی از حکام و یا نهادها بدست نیاورد. با ورود امام خمینی به صحنه مبارزات سیاسی و اجتماعی ایران و طرح نظریه ولایت فقیه و حکومت اسلامی بالأخص در اواخر دهه چهل شمسی، موضوع ولایت نه صرفاً به عنوان یک قاعده فقهی و کلامی، بلکه به عنوان یک امر اجتماعی و سیاسی وارد متون تحقیقاتی حوزه‌های علمیه و مجامع دانشگاهی و از همه مهم‌تر موضوع مطالبه بعضی از جریان‌های مبارز علیه رژیم منحوس پهلوی و تأسیس حکومت اسلامی در ایران شد.
پس از طرح درس‌های ولایت فقیه و حکومت اسلامی توسط خمینی کبیر در سال ۱۳۴۸ در حوزه علمیه نجف، بعضی از مجامع مبارزاتی ایران و روحانیون مجاهد و مبارز پیرو مکتب و مرام امام خمینی به صورت جدی به ابعاد این موضوع در متون و منابع اصیل اسلامی توجه ویژه کردند و به بهانه طرح مسئله ولایت به موضوع حکومت اسلامی و ویژگی‌های یک جامعه ولایی پرداختند.
حضرت آیت‌الله خامنه‌ای یکی از معدود مبارزان جوانی بود که در سال ۱۳۵۳ در مسجد امام حسن مجتبی شهر مشهد مقدس در جوار هشتمین امام شیعیان، با شروع ماه مبارک رمضان در بیست و هفت جلسه در قالب «طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن» فصل قابل توجهی را به مسئله ولایت و ویژگی‌های جامعه ولایی اختصاص داد. در این سخنرانی‌ها کوشیده شد مهم‌ترین پایه‌های فکری اسلام به زبان روز و در ادبیاتی زنده و انقلابی و سازنده برای نسل جوان تبیین و تحلیل شود.
اکنون در آستانه پنجاهمین سال طرح درس‌های ولایت فقیه امام خمینی، گزیده‌هایی از مباحث کلیدی مربوط به این اثر کاملاً روشمند، انتخاب و به خوانندگان محترم تقدیم می‌شود. کتاب طرح کلی اندیشه اسلامی در قرآن برای بار اول در سال ۱۳۵۴ منتشر شد. در سال ۱۳۶۰حزب جمهوری اسلامی بخشی از دروس این اثر را به عنوان آموزه‌های تشکیلاتی حزب در قالب جزوه‌های مجزا منتشر کرد. نشریه شماره ۳۶ حزب، مجموعه دروس مربوط به ولایت از طرح مذکور است که در این مقاله مورد استفاده قرار گرفته است. امیدواریم این متن گزیده، در کنار سایر مطالب این مجموعه در فهم تأثیراتی که درس‌های ولایت فقیه در جامعه اسلامی بر جای گذاشت و با گشودگی‌های جدیدی که ایجاد کرد و شرایط را برای پیروزی انقلاب اسلامی بر مبنای طرح حکومت اسلامی و نظریه ولایت فقیه فراهم ساخت، مؤثر باشد.
آنچه متن رساله ولایت را خواندنی می‌کند پایبندی نویسنده رساله (که اکنون خود سابقه بیش از سی سال رهبری یک نظام ولایی را به عهده دارد) به تمام قواعد و اصولی است که خود سال‌ها قبل از پیروزی انقلاب اسلامی این اصول را پایه‌های اساسی و شاخص‌های یک جامعه ولایی می‌دانست.
