منصور پور مؤذن
دوره جنبش شیخ محمد خیابانی یکی از دوره‌های سخت تاریخ ایران می باشد. دوره‌ای که انقلاب مشروطه ایران به رغم حمایت های بی دریغ مراجع عظام نجف و ایران و جانفشانی‌های توده مردم به رهبری رادمردانی چون ستارخان و باقرخان توانسته بود نظام کهن استبدادی و خودکامگی را فرو ریزد. اما متأسفانه نتوانسته بود جامعه ای ایجاد نماید که آرزوی دردمندان و آسیب دیدگان از ظلم سلاطین مستبد و خودکامه بود. بدین ترتیب قیام‌های اصیل و مردمی پس از قرارداد ۱۹۱۹ همچون جنبش کلنل محمد تقی خان پسیان، جنبش جنگل و جنبش شیخ محمد خیابانی به دنبال هم در عرض چند ماه رخ دادند که همه رهبران این قیام‌ها آرزویی جر بازگشت امنیت، بهبود وضع اقتصادی و اجتماعی و استقلال ایران نداشتند.
هرچند که این قیام‌ها به سرعت سرکوب شدند, چرا که استبداد رضاخانی بر سپهر سیاست ایران سایه افکند و او به تدریج به سرکوب رهبران ملی و مذهبی پرداخت. نویسنده در این مقاله به بررسی اندیشه‌ها، انگیزه‌ها و آرمان‌های شیخ محمد خیابانی و تلاش‌های وی در اعاده امنیت و یکپارچگی ایران و پیامدهای قیام با تأکید بر جنبش وی از تکوین تا پایان و جنبه ضدسکولاریسم آرمان های وی پرداخته است.
