سهراب مقدمی شهیدانی
بازکاوی قیام ۱۵خرداد به عنوان طلیعه نهضت امام خمینی از جهات متعدد حائز اهمیت است. یکی از ابعاد این قیام خونین، حضور پردامنه مردم در میدان مبارزه با رژیم شاه و در اعتراض به دستگیری امام خمینی به عنوان یکی از مراجع طراز اول حوزه علمیه قم است. توجه به انگیزه این حضور گسترده مردمی و تحلیل جامعه‌شناختی آن، یکی از موضوعات مورد نظر در این مقاله است. التفات ویژه امام خمینی به پشتوانه مردمی روحانیت با توده‌های مردم و توجه خاص ایشان به ظرفیت‌های اجتماعی مرجعیت شیعه، در تحلیل ماهیت و پی‌آمدهای ۱۵خرداد، نقش محوری دارد. نوشتار حاضر ضمن بازخوانی روایت و برخی تحلیل‌های حضرت امام پیرامون قیام ۱۵خرداد، به موضوع قدرت و ظرفیت اجتماعی روحانیت و تبلور آن در کوران قیام ۱۵خرداد پرداخته است. در عین حال، به طور مقایسه‌ای، عملکرد و مواضع برخی جریان‌ها و احزاب سیاسی نیز در مخالفت با این قیام خونین و محکومیت آن، مورد بازخوانی قرار گرفته است که در حقیقت ناشی از ماهیت غیر مردمی و وابستگی این جریان‌هاست. در بخش پایانی نیز، در ضمن اشاره به اظهارنظرهای برخی جامعه‌شناسان سیاسی، ابعاد رهبری امام در ایجاد انبعاث اجتماعی و آزادسازی ظرفیت‌های مردمی، بررسی شده است.
نسخه کامل PDF
