حجت الاسلام و المسلمین دکتر سید حمید روحانی (زیارتی) در سال ۱۳۲۰ در قصبه «زیارت» سمنان متولد شد. پدرش آیت الله العظمی «سید احمد زیارتی» از علما و مراجع زمان خود بود.
وی در سال ۱۳۴۰ برای تحصیل علوم اسلامی به حوزه علمیه قم وارد شد و در سال ۱۳۴۱ که نهضت امام خمینی آغاز شد گام به گام همراه نهضت بود تا اینکه در بهمن سال ۱۳۴۱ در قم دستگیر شد.
در سال ۴۳ نیز مجدداً در جریان قیام ۱۵ خرداد دستگیر و روانه زندان شد. در سال ۱۳۴۶ به دنبال کشف اسلحه از وی، از ایران متواری و به حوزه علمیه نجف رفت. در نجف اشرف در محضر درس حضرت امام و آیت الله شهید سیدمصطفی خمینی شرکت داشت.
در نجف در جریان مبارزات روحانیون خارج از کشور فعالانه شرکت داشت و ماهنامه ای به نام «۱۵ خرداد» منتشر کرد.
وی در جریان انقلاب در چاپ، تکثیر و ارسال اعلامیه های حضرت امام از نجف به ایران فعالیت داشت و کتاب‌های مختلفی تدوین و انتشار داد سپس به دنبال اوجگیری انقلاب و هجرت امام به پاریس؛ به پاریس رفت و سپس به ایران آمد.
در سال ۱۳۵۹ مرکز اسناد انقلاب اسلامی را تأسیس و سالهای متمادی مسئولیت آن مرکز را به عهده داشت.
در سال ۶۲ به فرمان حضرت امام و حکم نخست وزیر به سرپرستی مرکز ساواک قدیم منصوب شد.
در سال ۱۳۸۲ بنیاد تاریخ پژوهی و دانشنامه انقلاب اسلامی را بنیان نهاد. وی هم اکنون نیز عهده‌دار مدیریت این بنیاد است. آثار علمی و تاریخی او «نهضت امام خمینی» که تا کنون چهار جلد از این سری از کتابها با حدود ۶۰۰۰ صفحه منتشر شده است؛ مدیر‌مسئول فصلنامه 15 خرداد که ۵۶ شماره از آن منتشر شده؛ تدوین دانشنامه انقلاب اسلامی با همکاری اساتید این حوزه و …. از جمله فعالیت‌های ایشان می‌باشد
سایر کتابها و تألیفات وی عبارتند از:
– حکومت اسلامی یا ولایت فقیه شامل ۱۲ درس حضرت امام
– مبارزه با نفس یا جهاد اکبر – حاوی درس‌های اخلاقی حضرت امام
– آوای انقلاب – شامل گزیده‌هایی از رهنمودهای حضرت امام
– موقف الامام الخمینی تجاه اسرائیل – به زبان عربی درباره موضع حضرت امام در برابر اسرائیل
– من هنا المنطق – (از اینجا آغاز کنیم) به زبان عربی
– دروس فی الجهاد و الرفز – درس‌هایی در جهاد و پایداری به زبان عربی
