محمد جعفربگلو
جستارهایی پیرامون پدیده لمپنیسم از کودتای سیاه رضاخان تا سقوط رژیم پهلوی
بهره‌گیری از لمپنیسم برای سرکوب جنبش‌های اجتماعی و شکل‌دهی به جریانات سیاسی کاذب، در دوران پهلوی سابقه دارد؛ به طوری که در جریان کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ و نیز کودتای ۲۸مرداد۱۳۳۲ شاهد نقش‌آفرینی این گروه در سیاست هستیم. در دوران پهلوی، شرایط اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی بسترساز رشد لمپنیسم در ایران شد و در آستانه پیروزی انقلاب اسلامی، لمپن‌ها که طی دهه‌های چهل و پنجاه تا حدودی از کنش‌های سیاسی به دور مانده بودند، به حربه‌ای در دست رژیمِ در حال سقوط بدل شدند تا به مثابه سدی برای مقابله با سیل انقلاب اسلامی عمل کنند.
این نوشتار بر آن است تا ضمن مروری تاریخی، نمونه‌هایی از بهره‌گیری رژیم پهلوی از لمپنیسم را (از کودتای سوم اسفند ۱۲۹۹ تا بهمن ۱۳۵۷) مورد بازخوانی قرار دهد. از آنجا که تنها در مواجهه با انقلاب اسلامی بود که حربه رژیم پهلوی در استفاده از لمپنیسم شکست خورد، این پژوهش خواهد کوشید تا با شیوه توصیفی- تحلیلی به این پرسش پاسخ دهد که چه عامل یا عواملی منجر شد تا توطئه رژیم پهلوی مبنی بر استفاده از اوباش و لمپن‌ها در برابر حرکت انقلابی مردم ایران در سال ۵۷، به شکست منتهی شود. فرضیه پژوهش، ساماندهی گروه‌های مردمی در برابر چماق‌داران را عامل اصلی ناکامی این سیاست رژیم پهلوی می‌داند. شایان ذکر است که داده‌های اصلی این تحقیق بر پایه اسناد و منابع کتابخانه‌ای استوار است…
