دکتر سید حمید روحانی
امام خمینى در روز چهارشنبه اول بهمن‌ماه ۱۳۴۸ (۱۲ذیقعده ۱۳۸۹) بحث حکومت اسلامى را زیر عنوان «ولایت فقیه» در مسجد شیخ انصارى در نجف اشرف آغاز کرد.
آن روز که این بحث مطرح شد، مبارزان ایرانى از نظر اهداف و آرمان چند دسته بودند:
۱. سلطنت طلبانى که مىخواستند «شاه سلطنت کند، نه حکومت» و اجراى قانون اساسى، آزادى انتخابات و آزادى قلم و بیان از آرمان هاى نهایى آنان به شمار مىرفت. (مثل جبهه ملی، نهضت آزادی و طیف‌های وابسته)
۲. گروه هایى که داراى اندیشه هاى ماتریالیستى و مارکسیستى بودند و دیکتاتوری طبقه کارگر را از آرمانهاى خود مىشمردند و رژیم هاى شوروى و چین الگوى حکومتى بود که آنان دنبال استقرار آن در ایران بودند. (حزب توده، چریک‌های فدایی خلق و اغلب گروه‌های کمونیستی و سوسیالیستی و…)
۳. جاه طلبانى که با رژیم شاه بر سر قدرت دعوا داشتند و موضعگیرى هاى آنان بر پایه جنگ قدرت بود. (احزاب ساخته دست دیوانسالاری دوره پهلوی که عموماً در حزب‌های دولتی و شبه‌دولتی حضور داشتند؛ مثل حزب مردم، حزب ملیون، حزب رستاخیز و جریان‌های فراماسونری دربار پهلوی که از این طیف بودند.)
۴. ناراضىهایى که براى به دست آوردن کار، نان، مسکن، شغل و پست به فعالیتهاى سیاسى کشیده شده بودند.
